مدل تجارت الکترونیک به طور کلی شامل خرید و فروش آنلاین است، اما دنیای تجارت الکترونیک شامل انواع دیگر فعالیتها نیز میشود. اساسا، هر نوع تراکنش تجاری که به صورت الکترونیکی انجام میشود را میتوان به عنوان تجارت الکترونیک تلقی کرد؛ آنهایی که در این معاملات دخیل هستند میتوانند ترکیبی از مشتری، کسبوکارها، فروشندگان یا سایر تامینکنندگان یا سازمانهای دولتی باشند.
رشد تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک از زمان آغاز اینترنت به عنوان یک تجارت رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. این کار محدودیتهای زمانی و جغرافیایی را حذف میکند و میتواند عملیاتها و هزینههای پایینتر و راه را سادهتر کند.
با توجه به آمار اداره آمار آمریکا در دهه اول سال ۲۰۱۸، فروش تجارت الکترونیک در ایالاتمتحده از ۴ درصد به ۹ درصد افزایش یافته. در کل، خردهفروشی در آمریکا حدود ۱۲۳.۷ میلیارد دلار فروش آنلاین در سهماهه اول سال ۲۰۱۸ در مقایسه با حدود ۱/۳ تریلیون دلار از کل، فروش داشته است. این پروژه در سال ۲۰۲۱ به تقریبا ۱۴ درصد فروش خردهفروشی آمریکا خواهد رسید.
انواع مدل تجارت الکترونیک
مدل تجارت الکترونیک کسبوکار به مشتری ( B2C )
وقتی مردم به تجارت الکترونیک فکر میکنند، اغلب معاملات B2C را به خاطر میآورند. یکی از معروفترین نمونههای معاملات B2C خرید و فروش کالا در اینترنت است. بسیاری از کسب و کارها ویترین مجازی دارند که معادل بازارهای آنلاین خردهفروشی ست. برخی از کسب و کارها هیچ نمای فیزیکی در وب سایتها ندارند. خریداران محصولات را با کلیک موس پیش خرید و خرید میکنند . اگرچه Amazon.com پیشگام خرید آنلاین نیست اما احتمالا مشهورترین مقصد خرید آنلاین است.
براساس گزارش وب سایت Statista.com درآمد خالص سه ماهه اول سال ۲۰۰۸ خرده فروشی آنلاین بیش از ۴ میلیارد دلار بوده، در سهماهه اول سال ۲۰۱۸به بیش از ۵۱ میلیارد دلار افزایش یافته است.
یکی از بزرگترین حجم ترافیک تجارت الکترونیک، ارتباط شبکههای اینترنتی با حسابهای بانکی و همچنین کارتهای اعتباری است. امروزه امکان انجام تمام فعالیتهای بانکی بدون بازدید از شعبه بانک فیزیکی وجود دارد. این باعث میشود که پرداخت آنلاین برای محصولات آسان تر انجام شود و امکان پرداخت الکترونیکی ایمن از طریق کارتهای اعتباری، کارتهای اعتباری یا کارتهای هدیه فراهم میشود که بسیار کارآمدتر از چک کردن نامهها و ارسال نامهها است.
اصطلاح M-Commerce
M-Commerce مخفف واژه Mobile Commerce یا “تجارت تلفن همراه” است. که به طور عمده بخشی از معاملات B2C است، اما نفوذ سریع دستگاههای همراه با دسترسی به اینترنت راههای جدیدی از تجارت الکترونیک را برای خرده فروشان و مشتریان خود باز کرده است.
یکی از معمولترین نمونههای تجارت موبایل ، بلیط الکترونیکی است. بلیط هواپیما، بلیطهای فیلم، بلیت قطار، بلیط برای رویدادهای ورزشی و… و فقط در مورد هر نوع بلیط میتواند به صورت آنلاین یا از طریق برنامههای تلفن همراه رزرو شود. به جای دریافت بلیت کاغذی، خریداران یک نسخه الکترونیکی از بلیط را که میتوانند مانند بلیطهای کاغذی اسکن شوند ، دانلود میکنند. در حالی که بلیط الکترونیکی خطوط را در نقاط ورود حذف نمیکند، خطوط طویل را برای خریدهای بلیط کاهش میدهد و یا بلیط را در یک باجه تلفن به فروش میرساند.
F-Commerce یا تجارت فیس بوک
F-Commerce مخفف واژه “Facebook commerce” به معنای ” تجارت فیسبوک ” است، وب سایتهای ارتباط جمعی محبوب و شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک، مخاطبین را برای انجام معاملات تجاری در یک فضا گرد هم میآورند و بسیاری از کسب و کارهای کوچک بیشتر بر حضور رسانههای اجتماعی خود اتکا دارند تا به وب سایتهایشان. این نوع از تجارت الکترونیک نیز یک زیر مجموعه از تجارت B2C است و ارتباط نزدیکی با تجارت موبایل دارد.
بسیاری از کاربران فیس بوک از طریق تلفن خود به این سایت دسترسی دارند، و کسب و کارها اغلب با گزینههای خرید آنلاین از طریق صفحات و پستهای خود با مخاطبین ارتباط برقرار میکنند. این نوع از تجارت نیز به دیگر رسانههای اجتماعی مانند اینستاگرام و توئیتر منتقل شده و این شبکه های اجتماعی به بستری مناسب برای این دست کسب و کار ها تبدیل شده اند. اگر در رابطه با بازاریابی شبکه های اجتماعی اطلاعات بیشتری لازم دارید مقاله نقش شبکههای اجتماعی در بازاریابی چیست؟ را مطالعه کنید
مدل تجارت الکترونیک کسب و کار به کسب و کار (B2B)
در حالی که معاملات B2C توجه بیشتری را از مصرف کنندگان و در رسانههای خبری به خود جلب میکنند ، معاملات B2B از نظر ارزی حجم بیشتری را نشان میدهند. در این مدل کسب و کار، هر دو طرف کسب و کارهایی مانند تولید کنندگان، تجار، خرده فروشان، و امثال آنها هستند.
اغلب این انواع تجارت خودکار است. برای مثال، تولید کننده ممکن است به بخش خاصی از کار مونتاژ خود نیاز داشته باشد. قبل از تجارت الکترونیک، فرد باید تخمین بزند که چه تعداد از قطعات در یک دوره خاص مورد نیاز است و آن بخشها را به طور عمده سفارش میدهد. حال این فرایند خرید میتواند خودکار باشد. انبارها به صورت الکترونیکی ردیابی میشوند، و زمانی که اعداد زیر یک نقطه مشخص افت میکنند، سفارش بلافاصله به یک تامینکننده تحویل داده میشود.
بخش دیگری از فرآیند که میتواند خودکار شود استعلام قیمت است. قیمت برخی از محصولات ممکن است در روز یا هفته به هفته نوسان داشته باشد ، بنابراین یک سیستم میتواند برنامهریزی شود تا اگر قیمت پایین یک نقطه مشخص کاهش یابد، یک خرید انجام دهد. این روش به کم کردن هزینهها کمک میکند.
مدل تجارت الکترونیک مصرف کننده به مصرف کننده (C2C)
معاملات C2C در واقع نشاندهنده شکلی از مبادله پایاپای است. سایتهای مناقصه احتمالا بهترین نمونه از مدل تجارت الکترونیک مصرفکننده به مصرفکننده هستند. مزایدههای آنلاین یک مکانیزم کارآمد برای استعلام قیمت هستند. بسیاری از خریداران، مکانیسم خرید را بسیار جالبتر از خرید عادی مغازه میدانند.